Tandenknarsen (bruxisme) – oorzaken, gevolgen en oplossingen

Tandenknarsen bruxisme

Tandenknarsen, in de tandheelkunde ook wel bruxisme genoemd, is het krachtig over elkaar schuiven of klemmen van de tanden en kiezen. Er zijn twee vormen:

  • Slaapbruxisme – tandenknarsen of klemmen tijdens de slaap
  • Waakbruxisme – tanden klemmen overdag, vaak onbewust

Beide vormen kunnen leiden tot klachten en schade aan tanden, kiezen, kaakspieren en gewrichten.

Symptomen en gevolgen

Veelvoorkomende symptomen van tandenknarsen zijn:

  • Slijtage van tanden en kiezen (vlak, afgesleten kauwvlakken)
  • Gevoelige tanden
  • Kaakpijn of spanning in kaakspieren
  • Hoofdpijn, vooral bij het wakker worden
  • Geluidsoverlast voor de bedpartner
  • Afgebroken vullingen of splintervorming van tanden

Langdurige gevolgen
Onbehandeld kan bruxisme leiden tot ernstige tandslijtage, breuk van tanden, kaakgewrichtsproblemen (TMD) en blijvende pijnklachten.

Oorzaken

Bruxisme is vaak het gevolg van een combinatie van factoren:

  • Stress en spanning is één van de meest voorkomende oorzaken
  • Slaapproblemen zoals slaapapneu (OSAS), dit verband is mogelijk maar niet volledig bewezen
  • Reflux (GERD), zuur kan tanden verzwakken waardoor schade sneller optreedt
  • Medicatie, met name bepaalde antidepressiva (SSRI’s)
  • Leefstijl, zoals overmatig alcohol- of cafeïnegebruik
  • Gebitsafwijkingen of een verkeerde kaakstand

Bij kinderen komt tandenknarsen vaak voor in groeifases en verdwijnt het meestal vanzelf.

Wanneer naar de tandarts?

Ga naar de tandarts als:

  • Je merkt dat je tanden slijten of afbreken
  • Je kaak-, gezichtspijn of hoofdpijn ervaart
  • Je partner aangeeft dat je knarst in je slaap

De tandarts kan:

  • De slijtage beoordelen
  • Een nachtbitje aanmeten
  • Zo nodig verwijzen naar een KNMT-slaapcentrum of huisarts

Behandeling en zelfhulp

Professionele behandeling

  • Nachtbitje (ook wel opbeetplaat of occlusale spalk genoemd): beschermt het gebit tegen verdere slijtage.
  • Doorverwijzing naar specialist bij onderliggende slaapstoornissen of ernstige kaakgewrichtsproblemen.

Zelfhulp

  • Stress verminderen: yoga, mindfulness, ademhalingsoefeningen
  • Slaaphygiëne verbeteren: vaste bedtijden, geen schermgebruik voor het slapen
  • Minder cafeïne en alcohol, vooral in de avond
  • Vermijd kauwgom ’s avonds

Overige behandelingen (alleen via professional)

  • Fysiotherapie of kaakspiermassage
  • Biofeedbackapparaten (effect nog niet volledig bewezen)
  • Botuline toxine injecties (alleen bij ernstige klemklachten, via arts)

Productadvies: zachte tandenborstels

Bij slijtage en gevoelige tanden is een zachte tandenborstel aan te raden. Deze reinigen effectief maar zijn vriendelijk voor glazuur en tandvlees.

Kinderen en zwangere vrouwen

Kinderen
Tandenknarsen komt veel voor bij kinderen tussen 6 en 12 jaar en is vaak tijdelijk. Houd het gebit in de gaten, maar meestal is behandeling niet nodig.

Zwangere vrouwen
Door hormonale veranderingen en soms extra stress kan bruxisme verergeren. Een nachtbitje kan veilig gebruikt worden.

Veelgestelde vragen over tandenknarsen

Kan tandenknarsen vanzelf overgaan?

Ja, vooral bij kinderen. Bij volwassenen is het vaak chronisch en moet schade voorkomen worden.

Helpt een nachtbitje tegen kaakpijn?

Ja, het vermindert de druk op tanden en kaakspieren en voorkomt verdere slijtage.

Is tandenknarsen slecht voor mijn tanden?

Ja, langdurig knarsen kan blijvende schade aan het gebit en kaakgewrichten veroorzaken.

Wat kan ik doen als mijn partner last heeft van het geluid?

Een nachtbitje kan het geluid sterk verminderen. Bespreek ook stressreductie en slaaphygiëne.

Kan stress tandenknarsen veroorzaken?

Ja, stress is één van de belangrijkste triggers.

Afbeelding: Designed by Freepik